En daar vond ik, keurig ingepakt in bubbeltjesplastic, deze twee objectjes van gebakken klei: een haakje en een soort knopje. Aan de achterkant zitten sporen van lijm en houtresten. De voorwerpjes hebben dus op hout geplakt gezeten. Nu weet ik niet meer precies hoe ik eraan kom, volgens mij Adriaan heb je ze me ooit opgestuurd, maar ik weet nog wel waar ze vandaan komen.

Ze komen uit een bouwsel dat De kamer van ma heette en dat in 1993 stond opgesteld in een tentoonstelling van Adriaan Rees en zijn collega’s Cornelius Rogge, Pjotr Müller en Shlomo Schwarzberg. Die tentoonstelling vond plaats in de Oude Kerk in Amsterdam, een godshuis midden in de rosse buurt, waarmee het hele leven wel zo’n beetje omspannen lijkt.

Die kerk is immens, leeg (hij werd door de Beeldenstorm bezocht) en in mijn herinnering stervenskoud, het was winter, dus Adriaan bouwde een provisorische schuilhut, een hokje van zo’n 200 x 300 x 450 cm waar een warm rood licht gloeide en waarin je je terug zou kunnen trekken. Het licht en de titel van het werk, De kamer van ma, riepen natuurlijk associaties op aan de geborgenheid van de baarmoeder, maar ook aan het ‘red light district’ in de directe omgeving van de kerk.

Aan de buitenzijde waren in de ruwe chamotteklei van de haakjes sokkels aangebracht en een aanzet tot baldakijnen daarboven, alsof daar ooit beelden gestaan zouden kunnen hebben, zoals dat in een gotische kerk vaak het geval is. Een mogelijke verwijzing naar de Beeldenstorm, maar ook een open plek voor gedachten en interpretatie door de toeschouwers. De binnenwanden van het bouwsel zaten helemaal vol met deze haakjes en knopjes, als een sterrenhemel. In zijn openingswoord bij de tentoonstelling, op 30 november 1993, noemde voormalig directeur van het Kröller-Müller Museum Rudi Oxenaar het zo:

"Binnen is er ruimte voor contemplatie, wanden en plafond zijn er voorzien van

haken voor gedachten."

Buiten woedt de Beeldenstorm, binnen zit je veilig en warm. Binnen de rust van het huis van God, de poort naar de hemel, buiten het ruwe leven van pooiers en hoeren. Nu ik er ruim 17 jaar later op terugkijk, realiseer ik me hoezeer deze dualiteit, in de kamer van Adriaan zelf, maar ook in de context van de kerk en zijn omgeving, van toepassing is op het oeuvre van Adriaan.

Lisette Pelser

former director of Rijksmuseum Twente,

anno 2020 director of Kröller-Müller Museum, 2011